معاینه و تشخیص در مراکز دندانپزشکی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا این مرحله در تشخیص و برنامه‌ریزی درمانی برای بیماران دندانپزشکی بسیار حائز اهمیت است. در مرحله اول، دندانپزشک معاینه دقیقی روی دندان‌ها و بافت‌های مربوطه در دهان بیمار انجام می‌دهد.

هدف اصلی این معاینه، تشخیص دقیق مشکلات دندانی و بیماری‌های مرتبط و تعیین نیازهای درمانی است. دندانپزشک با استفاده از ابزارهایی مانند آینه‌های دندانپزشکی و سونوگرافی‌های مختلف بررسی جزئیات دندان‌ها، لثه، بافت‌های نرم و دیگر قسمت‌های دهان را انجام می‌دهد.

بعد از معاینه، دندانپزشک بر اساس مشکلات مشخص شده توصیه‌ها و پیشنهادهای درمانی به بیمار ارائه می‌دهد که شامل تشریح مشکلات دندانی، نحوه درمان، توصیه هایی که بعد از درمان لازم است و گاهی اوقات هزینه‌های درمان است.